ترس...

ریزش طبقه حساس
کوچک‌شدن طبقه متوسط با اقتصاد، جامعه و حکمرانی چه می‌کند؟

✍️مولود پاکروان / نویسنده نشریه

ارسطو معتقد بود طبقه متوسط موتور توسعه و پیشرفت جامعه است. طبقه‌ای که نه مانند طبقه پایین و فقرا، غم نان شب و سقف بالای سرش را دارد و نه مانند طبقه بالا و ثروتمندان، گرفتار عیش و نوش و تن‌پروری شده است. به نظر ارسطو طبقه متوسط است که اعتدال را رعایت می‌کند و از افراط و تفریط در امان می‌ماند. او بهترین راهکار برای حفظ امنیت، اخلاقیات انسانی، رشد اقتصادی و توسعه سیاسی را فربه‌تر کردن این طبقه می‌دانست.

فیلسوف بزرگ یونان باستان اگر زنده بود، بی‌تردید بر حال طبقه متوسط ایران که هر روز بخشی از آن به طبقه فرودست سقوط می‌کند، می‌گریست. طبقه‌ای که به تعبیر دکتر محمد فاضلی «چیزباخته» است؛ هر روز چیزی، از مال و دارایی‌اش گرفته تا امید و شأن و منزلت و میل به مشارکتش را می‌بازد و حالا دارد طبقه‌اش را هم از دست می‌دهد.

این روزها به ندرت پیش می‌آید که مطلبی درباره کوچک شدن طبقه متوسط نخوانیم یا نشنویم. برخی هم دوست دارند از واژه‌هایی همچون فروپاشی، سقوط یا خالی شدن برای طبقه حساس استفاده کنند؛ واژه‌هایی که هرچند تلخ به نظر می‌رسند اما، باز هم نمی‌توانند عمق و اهمیت داستان را نشان دهند.

واقعیت آن است که تحلیلگران، به جز کوچک شدن طبقه متوسط نگران تغییرات دیگری هم در آن هستند. برخی می‌گویند طبقه متوسط در ایران دیگر عاملیت ندارد و هر روز بیش از پیش در انزوا فرو می‌رود. اگرچه نسبت به قبل در معرض آگاهی‌های بیشتری قرار دارد اما سیاست‌ورزی نمی‌کند. برای تغییر و اصلاح دیگر انگیزه‌ای ندارد. به علاوه، عوامل اجتماعی و مدنی که عمدتاً می‌توانند به تقویت بنیه طبقه متوسط کمک کنند در ضعیف‌ترین موقعیت خود قرار دارند. دیدگاه غالب هم آن است که طبقه متوسط فقیرتر شده و مانند فقرا آنقدر درگیر مسائل روزمره خود است که انگیزه تغییر مستمر ندارد و برای بهبود وضعیت خود مشارکتی در نهادهای مدنی نمی‌کند.

https://www.tejaratefarda.com/fa/tiny/news-39851