علائم سندرم دفع سخت چیست؟ درمان خانگی و پزشکی

سندرم دفع سخت مدفوع که در انگلیسی با نام Obstructed defecation syndrome شناخته می‌شود، یک اصطلاح برای توصیف وضعیت بیماران مبتلا به اختلال عملکرد مدفوع و یبوست است. ODS یک مشکل رایج است که کیفیت زندگی بسیاری از بیماران را تحت تاثیر قرار می‌دهد، زیرا افراد مبتلا به آن دچار مشکلاتی در دفع مدفوع هستند.

سندرم دفع سخت مدفوع می‌تواند دلایل فیزیکی یا روانی داشته باشد و در واقع فردی که به این عرضه دچار شده نمی‌تواند به راحتی مدفوع کند. ممکن است فرد نتواند تمام مدفوع را تخلیه کند یا حتی در مواردی دچار بی اختیاری مدفوع شود. بنابراین بیماران مبتلا به ODS علاوه بر اینکه از یبوست رنج می‌برند ممکن است بی اختیاری مدفوع را نیز تجربه کنند.

علت سندرم دفع سخت چیست؟

به طور کلی دو نوع علت سندرم دفع سخت وجود دارد که گاهی اوقات می‌توانند همزمان وجود داشته باشند:

عملکردی: در این شرایط زمانی که بیمار سعی می‌کند روده خود را باز کند، عضلات لگن شل نمی‌شود یا حتی سفت می‌شود.

فیزیکی: عارضه‌هایی که به دلیل ضعف در کف لگن مانند رکتوکول، انتروکول و پرولاپس داخلی مقعد ایجاد می‌شوند و باعث انسداد فیزیکی تخلیه می‌شوند یا منجر به تشکیل یک حفره می‌شوند که برخی از محتویات روده را به دام می‌اندازد.

علائم سندرم دفع سخت مدفوع یا ODS

بیماران مبتلا به ODS برخی یا همه موارد زیر را تجربه می‌کنند:

• مراجعه مکرر و بی نتیجه به دستشویی
• استفاده از انگشت برای کمک به تخلیه
• تلاش های ناموفق یا ناقص برای تخلیه مدفوع
• درد مقعد
• نیاز به زور زدن زیاد برای اجابت مزاج
• نیاز به تنقیه یا شیاف برای تخلیه روده
• برای دفع مدفوع باید به پرینه، داخل واژن یا رکتوم فشار وارد کرد

آزمایشات و روش‌های تشخیص

پس از مراجعه به پزشک علاوه بر معاینه بالینی کامل، معمولاً آزمایشات زیر انجام می‌شود:

سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی: برای حذف احتمال هرگونه بیماری روده بزرگ که ممکن است بر استراتژی درمان تأثیر بگذارد.

پروکتوگرام دفع مدفوع: مفیدترین آزمایش است که اطلاعاتی در مورد آناتومی لگن و همچنین عملکرد آن در هنگام دفع مدفوع ارائه می‌دهد.

دیفکوگرافی MR: جایگزینی برای پروکتوگرام است که گفته می‌شود ساختارهای کف لگن را بهتر نشان می‌دهد.

سونوگرافی اندوآنال: یکپارچگی آناتومیکی اسفنکتر مقعد را ارزیابی می‌کند.

مانومتری مقعدی: برای ارزیابی عملکرد اسفنکترهای مقعدی (ماهیچه های اطراف گذرگاه پشتی) مفید است.

درمان سندرم دفع سخت مدفوع

با توجه به شرایط بیماری، می‌توان از روش‌های گوناگون برای درمان این عارضه کمک گرفت. ممکن است در موارد پیشرفته سندرم دفع سخت مدفوع نیاز به جراحی باشد. اما گاهی با رعایت برخی نکات خانگی که توسط پزشک تجویز می‌شود، این عارضه تا حد زیادی بهبود می‌یابد.

مدیریت ODS معمولا شامل رژیم غذایی با فیبر بالا، ملین‌های حجیم، بیوفیدبک و روان درمانی است. بر اساس آمار، کمتر از 20٪ بیماران نیاز به درمان جراحی دارند.

درمان خانگی

• رژیم غذایی با فیبر بالا، افزایش مصرف مایعات و ملین های حجیم، پایه اصلی درمان خانگی و محافظه کارانه ODS هستند. از مصرف شکلات و سایر غذاهایی که حرکت مدفوع را افزایش می دهند، باید اجتناب شود.
• انجام تنقیه با آب گرم هم در مواردی می‌تواند به کاهش علائم سندرم دفع سخت کمک کند.
• گاهی تکنیک‌های روان درمانی و آرام سازی ذهن هم می‌تواند به درمان سریع تر این عارضه کمک کند.
• تمرینات آرام سازی ساده کف لگن و عضلات شکم که توسط روانشناس آموزش داده می‌شود ممکن است برای بهبود تخلیه مفید باشد.