علت یبوست چیست؟ علائم و روشهای خانگی و دارویی یبوست

به نقل از ویکی وند

یبوست چیست؟

یبوست به معنی کاهش دفعات اجابت در طول هفته است. اجابت مزاج یا دفع مدفوع در افراد مختلف بسته به شرایط فیزیکی، سنی و جنسیتی متفاوت است. با این حال اگر تعداد دفعات به کمتر از سه بار در هفته برسد و یا فرد دچار دفع مدفوع خشک شود، این شرایط یبوست نام میگیرد.

دفع مدفوع خشک و یا عدم دفع مدفوع موجب آسیب روده و نیز مقعد می شود، زیرا که فرد مجبور میشود، برای دفع فشار بسیار زیادی را به مقعد وارد کند و در نتیجه ی آن عوارض مختلفی برای بیمار ایجاد میشود.

علائم یبوست

همانطور که اشاره کردیم، مهمترین نشانه ی این بیماری کاهش تعداد دفع مدفوع یا تخلیه روده و نیز دفع مدفوع خشک است. اما علائم دیگری نیز می توانند با این شرایط همراه شوند، که از جمله ی آنها می توانیم به این موارد اشاره کنیم:

• احساس تخلیه ناقص روده ها
• نفخ
• باد کردن شکم
• تهوع
• گرفتگی عضلات شکم

علت

وظیفه ی روده بزرگ جذب آب و مواد غذایی و دفع پسماند های خشک است. مشکل یبوست میتواند با عوامل مختلفی در ارتباط باشد. در برخی موارد کندی حرکات روده علت این بیماری است. در مواردی مشکل یبوست با بیماری های دیگری در ارتباط است. از مهمترین علل ایجاد یبوست می توانیم به این موارد اشاره کنیم:

• خوردن غذاهای کم فیبر.
• عدم مصرف آب کافی ( کم آبی ).
• ورزش نکردن
• تغییراتی در برنامه معمول شما، مانند سفر، غذا خوردن یا خوابیدن در زمان‌های مختلف.
• خوردن مقدار زیادی شیر یا پنیر.
• استرس
• مقاومت در برابر میل به اجابت مزاج

داروهایی که می توانند باعث یبوست شوند عبارتند از:

• داروهای ضد درد قوی، مانند مواد مخدر حاوی کدئین، اکسی کدون (Oxycontin®) و هیدرومورفون (Dilaudid®).
• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، مانند ایبوپروفن (Advil®، Motrin®) و ناپروکسن (Aleve®).
• داروهای ضد افسردگی از جمله مهارکننده های جذب سروتونین (مانند فلوکستین [Prozac®]) یا ضد افسردگی های سه حلقه ای (مانند آمی تریپتیلین [Elavil®]).
• آنتی اسیدهای حاوی کلسیم یا آلومینیوم، مانند Tums®.
• قرص آهن
• داروهای آلرژی، مانند آنتی هیستامین ها (مانند دیفن هیدرامین [Benadryl®]).
• برخی داروهای فشار خون، از جمله مسدود کننده های کانال کلسیم (مانند وراپامیل [Calan SR]، دیلتیازم [Cardizem®] و نیفدیپین [Procardia®]) و مسدودکننده های بتا (مانند آتنولول [Tenormin®]).
• داروهای روانپزشکی، مانند کلوزاپین (Clozaril®) و اولانزاپین (Zyprexa®).
• داروهای ضد تشنج/تشنج، مانند فنی توئین و گاباپنتین.
• داروهای ضد تهوع، مانند اندانسترون (Zofran®).

شرایط پزشکی و سلامتی که می تواند باعث یبوست شود عبارتند از:

• مشکلات غدد درون ریز، مانند کم کاری غده تیروئید ( کم کاری تیروئید )، دیابت ، اورمی، هیپرکلسمی .
• سرطان کولورکتال .
• سندرم روده تحریک پذیر (IBS) .
• بیماری دیورتیکولار.
• اختلالات عصبی از جمله آسیب نخاعی، مولتیپل اسکلروزیس ، بیماری پارکینسون و سکته مغزی .
• سندرم روده تنبل. کولون ضعیف منقبض می شود و مدفوع را حفظ می کند.
• انسداد روده.
• نقایص ساختاری در دستگاه گوارش (مانند فیستول ، آترزی کولون، ولولوس، انواژیناسیون ، مقعد بدون سوراخ)
• بیماری های چند عضوی مانند آمیلوئیدوز ، لوپوس و اسکلرودرمی .
• بارداری.

عوارض

اگر یبوست مکرراً تکرار شود، می تواند عوارض و مشکلات مختلفی را در پی داشته باشد. زیرا در این صورت بیمار مجبور میشود، برای دفع مدفوع فشار بسیار زیادی را به ناحیه وارد آورد.

از مهمترین مشکلات این بیماری می توانیم به این موارد اشاره کنیم.

•  بواسیر یا هموروئید
• شقاق یا فیشر
• انقباض مدفوع
• پرولاپس رکتوم
• زخم مقعدی

برای یبوست به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

برای تشخیص علت اولیه این بیمار می توانید از پزشک عمومی و یا پزشک گوارش کمک بگیرید. بعد از تشخیص علت این مشکل پزشک گوارش شما را به متخصص مربوطه ارجاع می دهد.

تشخیص

اگر یبوست مزمن شده و مداوم تکرار می شود، باید برای تشخیص علت این مشکل به پزشک مراجعه کنید.برای تشخیص این وضعیت بسته به علائم بیمار پزشک آزمایشات مختلفی را تجویز می نماید، تا احتمال ابتلا به بیماری های مختلف را رد کرده و بررسی نماید. فرآیند تشخیص این بیماری با معاینه بدنی و آزمایشات دیجیتال شروع میشود.  اما ممکن است پزشک آزمایشات زیر را نیز تجویز نماید:

• آزمایش خون
• عکسبرداری
• کولونوسکوپی

درمان یبوست

درمان یبوست مزمن معمولاً با تغییر در رژیم غذایی و تغییر شیوه زندگی شروع می شود. اگر این تغییرات کمکی نکنند، پزشک روشهای درمان دارویی یا جراحی را توصیه میکند.

تغییر در رژیم و سبک زندگی

پزشک ممکن است برای رفع یبوست روشهای خانگی زیر را توصیه کند:

• میزان فیبر مصرفی را افزایش دهید: اضافه کردن فیبر به رژیم غذایی، حجم مدفوع شما را افزایش داده و عبور آن از طریق روده را سهولت می بخشد. برای مصرف فیبر بیشتر لازم است به تدریج میزان مصرف میوه ها، سبزیجات تازه و نیز غلات سبوس دار را افزایش دهید. به طور کلی باید برای در هر ۱۰۰۰ کالری در رژیم غذایی روزانه ۱۴ گرم فیبر باشد. افزودن ناگهانی مقدار زیادی فیبر به رژیم غذایی می تواند باعث نفخ شکم شود.
• بیشتر روزهای هفته را ورزش کنید : فعالیت بدنی باعث افزایش فعالیت عضلات روده می شود و به درمان یبوست کمک می کند.
• دفع مدفوع را به تاخیر نیندازید : تاخیر در دفع موجب از بین رفتن آب مدفوع شده و یبوست را تشدید می کند.
• روزانه ۸ لیوان آب بنوشید.
• نوشیدن مایعات گرم به خصوص صبح ها می تواند به هضم راحت تر غذا کمک کند.
• مصرف الکل و نوشیدنی های حاوی کافئین مثل قهوه که باعث دفع آب بدن میشوند را به حداقل کاهش دهید.
• مصرف غذاهای کم فیبر مانند گوشت، شیر، پنیر و غذاهای فرآوری شده را کاهش دهید.
• اضافه کردن پروبیوتیک ها به رژیم غذایی می تواند در درمان موثر باشد.
• پاکسازی روده بزرگ

داروهای ملین

داروهای ملین جهت درمان یبوست نقشی اساسی دارند؛ ملین ها در انواع مختلفی دسته بندی می شوند و عملکردهای متفاوتی دارند. برخی از مهمترین آنها عبارتند از :

• مکمل های فیبر : مکمل های فیبر با افزایش حجم مدفوع به درمان یبوست کمک می کنند. مدفوع حجیم نرمتر است و راحت تر از مقعد عبور می کند. مکمل های فیبر شامل پسلیوم، کلسیم پلی کربوفیل و متیل سلولز است.
• محرک ها : مواد محرک با انقباض روده به درمان بیماری کمک می کنند. مهمترین ملین محرک بیزاکودیل (کورکتول ، دولکولاکس و …) است.
• ملین های اسمزی : این ملین با افزایش ترشح مایعات از روده و کمک به تحریک حرکات روده به درمان یبوست کمک می کند. هیدروکسید منیزیم خوراکی (شیر فیلیپس از منیزیم ، شیر دولکولاکس از منیزیم )، سیترات منیزیم، لاکتولوز و پلی اتیلن گلیکول نمونه هایی از این ملین های اسمزی است.
• روان کننده ها : ملین های روان کننده مانند روغن معدنی باعث سهولت حرکت مدفوع در روده بزرگ میشود.
• شیاف های گلیسیرین یا بیزاکودیل : این داروها نیز با چرب کردن روده به تحریک و حرکت مدفوع در روده کمک می کنند.
• از مصرف ملین ها بیشتر از ۲ هفته و بدون مشورت با پزشک پرهیز کنید.

سایر داروها

اگر مصرف داروهای بدون نسخه به درمان یبوست مزمن کمک نکنند، پزشک ممکن است روشهای دارویی را تجویز کند، به خصوص اگر بیمار به سندرم روده تحریک پذیر مبتلا باشد.

• داروهایی مثل لیناکلوتید، پلک ناتید، لوبیپروستون از مهمترین داروهای سندرم روده تحریک پذیر هستند و … آب بیشتری را به روده وارد می کنند، تا با نرم کردن مدفوع به دفع راحت تر کمک کنند.
• داروی سروتونین هیدروکسی تریپتامین که به حرکت مدفوع در روده بزرگ کمک می کند.
• اگر علت ایجاد یبوست داروهای ضد درد مخدر باشد مصرف داروهایی مثل نالوکسگول و متیل نالترکسون با کاهش اثر مواد مخدر، به بهبود حرکت روده کمک می کنند.