تماشاگر نباشیم (عاطفه.ش)

پدیده "اثر تماشاگر"

"اثر تماشاگر" یا «اثر کنارایستاده» از نظر روانشناسی اجتماعی پدیده‌ای است که فرد در برابر بروز حوادث و شرایط اضطراری برای دیگران، از کمک کردن خودداری می‌کند و با بی‌تفاوتی تنها نظاره‌گر رخداد مربوطه است.

وقتی فردی نیاز به کمک دارد و افراد دیگری غیر از ما در صحنه حضور دارند، معمولا دچار نوعی بی‌تفاوتی می‌شویم و با خودمان می‌گوییم افراد دیگری هستند و دیگر نیازی به حضور من نیست و نباید خودم را وسط بیندازم.

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که در صحنه یا شرایط ناگواری روبرو شده باشید، مثلا فردی در حال خودکشی است، درختی آتش گرفته، فرد سالمندی زمین خورده، تصادف شده و باید کسی به اورژانس خبر بدهد و بسیاری شرایط مشابه رخ داده باشد. در چنین شرایطی بسیار پیش آمده که با دیدن افراد دیگر در صحنه، به راه خود ادامه داده و هیچ احساس مسئولیتی نمی‌کنیم.

اولین فکری که به ذهن می‌آید این است که افراد دیگری هستند و حتما آنها کاری انجام داده‌‌اند، پس نیازی به من نیست. همین احساس عدم مسئولیت و بی‌تفاوتی در روانشناسی اجتماعی به عنوان اثر تماشاگر شناخته می‌شود.

در چنین شرایطی عموم افراد با خود تصور می‌کنند که افراد دیگری هم در صحنه حضور دارند و می‌توانند کمک کنند. در نتیجه احساس مسئولیت نمی‌کنند و تنها نقش تماشاگر دارند. حضور سایر افراد در صحنه باعث می‌شود با پدیده توزیع مسئولیت روبرو شویم.

معمولا هر چقدر تعداد افراد حاضر در صحنه بیشتر باشد، اثر تماشاگر حادتر می‌شود و به نسبت تعداد افراد، فرد احساس مسئولیت کمتری در خود احساس می‌کند.

در واقع اگر در شرایطی مثلا تصادف خودرو، بیست نفر حضور داشته باشند، معمولا هر فرد یک بیستم خود را مسئول تماس با نیروهای امدادی می‌داند و با خود تصور می‌کند قطعا بقیه با پلیس و اورژانس تماس گرفته‌اند و در نتیجه فقط اتفاق رخ داده را تماشا می‌‌کند و دست به اقدامی نمی‌زند.

حواسم باشد.... "من" باید اقدامی کنم.

 تینا پورشاهید

 چند روز پیش خانم مسنی، عصا به دست، پایشان به دریچه چاه فاضلاب کنار خیابان گیر کرده بود و احتمالا هم شکسته بود. من که به صحنه رسیدم حدود ده دقیقه از ماجرا گذشته بود و حدود ۱۰ نفر مرد اطراف ایشان جمع شده بودند. پرسیدم آمبولانس نزدیکه برسه؟

همه به هم نگاه کردند و تازه فهمیدند هیچکس با اورژانس تماس نگرفته!

تماشاگر نباشیم