منشاء آتش مقدس آتشکده یزد

در دوران فرمانروایی پادشاهان ساسانی بر ایران، سه آتش وجود داشتند که به دلیل قدمت بالا از منزلت و شکوه بیشتری برخوردار بودند و به آن‌ها «آتش وَرهُرام» به معنای «آتش پیروزی» می گفتند. آتشکده آذرفرنبغ در شهر کاریان فارس یکی از آتشکده هایی بود که آتش ورهرام را در خود داشت.

این آتش در سده دهم میلادی به منظور رهایی از یورش بیگانگان به یزد آورده و در آتشکده بزرگ شهر جای داده شد اما این آتشکده در حدود سال 496 خورشیدی تخریب شد و از میان رفت. زرتشتیان آتش مقدس را در غاری در کوه اِشکَفت یزدان -که بین عقدا و پارس بانو قرار داشت- مخفی کردند تا در امان باشد. این آتش به مدت ۳۰ سال در این غار بود تا اینکه به یکی از روستاهای زرتشتی‌ نشین اطراف یزد منتقل شد و از آن پس به مدت 200 سال از روستایی به روستای دیگر انتقال یافت تا به دست متجاوزان نیفتد.

در سال 727 خورشیدی روستایی به نام ترک آباد در نزدیکی اردکان ایجاد شد و بیشتر زرتشتیان یزد و بخصوص موبدان به آنجا رفتند. آتش مقدس نیز به ترک آباد منتقل و به مدت ۳۰۰ سال در آنجا ماندگار شد؛ اما با آغاز از هم گسیختگی جامعه زرتشتیان در ترک آباد، آتش مقدس نیز به شریف آباد انتقال پیدا کرد.

در حدود سال 1159 آتش مقدس دوباره به یزد رسید و در محله دستوران یزد (کوی موبدان) به صورت پنهانی در خانه یکی از موبدان بزرگ به نام «موبد تیرانداز آذرگشسب» پناه داده شد. در سال های بعد یک آتشکده کوچک برای نگهداری این آتش ساختنند تا بهتر بتوانند از آن محافظت کنند.

با اعلام رضایت رضا شاه پهلوی برای احداث آتشکده یزد، جایگاه این آتش هم مشخص شد و در فروردین سال 1321 خورشیدی به آنجا انتقال یافت.